Байкал – Буратыя
«Сла́вное мо́ре — свяще́нный Байка́л» — русская народная песня. Песня родилась в конце XIX в. среди каторжан в нерчинских тюрьмах на основе стихов сибирского поэта Дмитрия Павловича Давыдова «Думы беглеца на Байкале» (1858).
Славное море — священный Байкал,
Славный корабль — омулёвая бочка.
Эй, баргузин, пошевеливай вал,
Молодцу плыть недалечко.
Долго я тяжкие цепи влачил,
Долго скитался в горах Акатуя;
Старый товарищ бежать пособил —
Ожил я, волю почуя.
Шилка и Нерчинск не страшны теперь,
Горная стража меня не поймала,
В дебрях не тронул прожорливый зверь,
Пуля стрелка — миновала.
Шёл я и в ночь, и средь белого дня,
Близ городов озирался я зорко,
Хлебом кормили крестьянки меня,
Парни снабжали махоркой.
Славное море — священный Байкал,
Славный мой парус — кафтан дыроватый,
Эй, баргузин, пошевеливай вал,
Слышатся грома раскаты.
Маё знаёмства з Байкалам пачалося ад паўднёва-ўсходняга яго ўчастка. Каля двух летніх месяцаў я блукаў уздоўж возера, жыў у яго берагоў, узлез на адну з шматаблічных вяршыняў Прыбайкалля, наведаў з таварышамі Бурацію і наблізіўшыся да паўночнага Байкала зрабіў паўторна зваротны шлях агінаючы ўсходнія і паўднёва-заходнія яго ўчасткі. Але пра ўсё па-парадку.
Адзін мой спадарожнік, мясцовы жыхар Іркуцкай вобласці, якi падвозіў мяне да месца сустрэчы з маімі таварышамі да самога возера, параіў мне паводле мясцовых традыцый, перш чым акунуцца ў халодную ваду Байкала павітацца з возерам. І вось выйшаўшы з аўто і спусціўшыся з трасы М55, якая часткова абгінае возера я прайшоў праз пасёлак у прызначанае месца дзе мае таварышы ўжо разбілі лагер і правялі ўжо адну начоўкі. Скінуўшы заплечнік і падышоўшы да вады ў мяне, машынальна сарваліся словы прывітання:
— Ну, прывiтанне Байкал!
Cеўшы побач з таварышамі ў вогнішча мы пачалі апавяданні пра дарогу, якая нас усіх сюды прывяла. Тыднёвы маршрут ва ўсіх выдаўся багатым на цікавыя знаёмствы і іншыя падзеі. Наперадзе нас чакалі самаходныя паходы па гэтай выдатнай мясцовасці. Але перш чым крануцца з пачатковай кропкі, мы ўсiм гуртам вырашылі зайсці ў ваду. Была дзе-та сярэдзіна лета і вада ў некаторых месцах Байкала была ўсё яшчэ ледзяной. Гэта нас не спыніла і прабраўшыся па камянях кожны з нас лёг на ваду і кінуўся ў хвілінны заплыў раз-пораз выскокваючы з возера каб пагрэцца на сонцы. Чароўны эфект ад вады бударажыў дух і цела.
Вакол пралягала та самая свабодная прастора далёкага для нас краю аб якім яшчэ год таму марыў, кожны з нас. Здавалася, што тут зводзяцца разам усе гарызонты. Вядома ж, ступень унікальнасці і таямнічасці гэтых месцаў ужо не такая як гэта магло быць у былыя часы, як ніяк у эпоху позняга капіталізму многія прыгожыя месцы абвешчаны заказнікамі для “здзiрання” грошай з наведвальнікаў. Плату ўводзяць нават на наведванне некаторых гор, вадаспадаў і іншых выдатных месцаў . На поўдні дык увогуле гэтая практыка становіцца амаль паўсюднай. Аднак тут гэта непрыемнасць чамусьці хвалявала мяне ўжо ў меншай ступені. Мабыць на гэтым сказаўся мой ўнутраны стан, Байкальская прырода разняволіла мяне, ад чаго, я быў настроены прайсці ўсе магчымыя і немагчымыя перашкоды чалавечага паходжання. Парады мясцовых турыстаў сустракаўшыхся на шляху і прарываўшыхся не раз скрозь платныя сцежкі таксама гэтаму садзейнічалі….
Наша група здзейсніла шэраг лёгкіх паходаў па турыстычных сцежках і славутасцях краю. Як гэта бывала ў нашых паўднёвых паходах і тут на Байкале мы абмяжоўваліся разбіўкай двухдзённага, а ў некаторых выпадках трохдзённага лагера. Мы спыняліся на начлег у найбольш падабаючых нам месцах па шляху нашага руху. За пару дзён дэталёва вывучалі мясцовасць вакол і рухаліся далей. Як гэта водзіцца ў паходах, мы абцяжарвалі сябе ўсё тым жа наборам задач па выжыванні, ладкавалi дыскусіі аб усiм насучым. Нягледзячы на наяўнасць у таварышаў палатак і дадатковага паходнага рыштунку ў выглядзе турыстычных дыванкоў і спальных мяшкоў я па-ранейшаму аддаваў перавагу начоўкам на адкрытым паветры.
Дарэчы кожная начоўка ў Байкала прыўносіла свае сюрпрызы. Калі ў дарозе я па большай частцы ехаў ноччу ў аўто што дазваляла, адсыпацца на сядзенне спадарожкі, то тут праводзіць ноч прыходзілася цалкам на прыродзе. Зноў жа спакойнаму сну перашкаджалі начныя перапады тэмпературы. Днём я мог свабодна хадзіць у адных шортах і загараць на сонцы, ноччу ж даводзілася пастаянна сачыць за вогнішчам не даючы яму згаснуць, інакш холад адолее цябе. У некаторых месцах нашых начовак і кропках ўздоўж возера здаралася, нават так што клімат шмат у чым адрозніваўся ад папярэдняга месца. Калі ў лясах было цёпла, то ў самога Байкала моцныя і пранізлівыя ветры па начах дастаўлялі нямала клопатаў. Былі дні калі ні вогнішча, ні адзенне не ратавалі мяне ад холаду. Дарэчы з адзеннем я пралічыўся і мой набор рэчаў апынуўся, мякка кажучы, не прыстасаваны да Сібірскага клімату. Даводзілася большую частку ночы блукаць па лагеры або звяртацца да фізічных практыкаванняў. Адцісканні ад падлогi ў гэтым выпадку як заўсёды дапамагалі на ўсе сто, у дадатку да іх я яшчэ прыдумаў начныя прабежкі па прылеглай да лагера сцежцы. Таксама па начы узбіраўся на ўзгорак крутой гары на вяршыні якой было шмат паваленага лесу і скiдаў ужо адтуль велізарныя бярвенні. Такое практыкаванне вызваляла мяне ад холаду, а таксама дазваляла нарыхтаваць дровы для вогнішча.
За некалькі дзён канчаткова абвыкшы да халоднага Байкала, дзённыя заплывы на вадзе сталі для нас звычайнай з’явай. Тым часам сонечныя і цёплыя дзянькі раз-пораз змяняліся дажджамі. А, мы ўсё працягвалі курсіраваць па вызначаных маршрутах. У адзін такі пахмурны дзень наша група выбралася ў горы.
Мэта была ўзняцца на так званы пік Чэрскага — гэта вельмі папулярны і вядомы сярод турыстаў з усіх краін маршрут. Аднак канчатковай кропкі мы ў гэты дзень так і не дасягнулі. На паўдарозе было прынята рашэнне спусціцца ўніз. Бясконцы дождж і прамоклыя наскрозь рэчы адбілі ў удзельнікаў нашай групы жаданне працягваць ўзыходжанне.
Гэты дзень нягледзячы на засмучэнне з-за сыходу з маршруту для мяне ўсё ж быў па-свойму добры. Дабраўшыся да першага арыентыру на маршруце, а менавіта базы адпачынку на 15км, я адкрыў для сябе і апрабаваў сапраўдную Сібірскую лазню. Гэтая невялікая драўляная лазня ў тайговым горным лесе была выдатным дадаткам да пройдзеных кіламетраў. Раніцай наступнага дня мы пакінулі вельмі жывапісную даліну ракi Слюдянка. Дарэчы так і не пройдзены ўчастак шляху заставаўся ў думках са мною і ў наступныя дні я ўсё ж узлез на пік але ўжо ў кампаніі з іншымі таварышамі.
Пакінуўшы непакораны пік, нашу групу чакала паездка ў Буратыю. На мове мясцовых жыхароў званая як Сонечная Буратыя. Сапраўды ў адрозненні ад Іркуцкай вобласці тут аказалася нашмат цяплей і дажджоў практычна не было. Сам Байкал у гэтым баку быў таксама дастаткова цёплым, што дазваляла безумоўна пагодзіцца з тым становішчам, што мясцовыя яго тут паважліва называюць — мора. Цёплае мора, у якім можна паплаваць ўдосталь. Такі ён зусім розны па сваім характары здаецца Байкал.
На мяжы Іркуцкай вобласці і рэспублікі Буратыі мы звярнулі да яшчэ аднаго жывапіснага месца на Цёплые азёры. Разбілі лагер каля буянай горнай ракі Снежная і наведалі па чарзе гэтыя лясныя азёры.
Парадавалі сябе ляснымі дарамі: чарніцай, буякамі, бружмелем, грыбамі і як ні дзіўна але тут прама ў лесе расла самая сапраўдная клубніца. Наогул ня гледзячы на тое што ў Сібіры не растуць яблыкі і кавуны, тут у багацці рознай ягады і вядома ж кедравых арэхаў. У наступстве блукаючы па лясах у гарах мы раз-пораз знаходзілі дабротныя хмызнякі з малінай, чырвонай і чорнай парэчкай, брусніцай а на балоцістай мясцовасці нам сустракалася яшчэ несаспеўшыя журавіны. З арэхамі было больш складана, бо не ва ўсіх месцах іх так проста адшукаць, але мне і яшчэ аднаму таварышу атрымалася натыкнуцца на кедр. Арэхі былі праўда, яшчэ не саспелыя і тым не менш некалькі гузоў мы з сабой прыхапілі. Гэтае лета атрымалася самым вітамінным за ўсе мае гады ў эміграцыі.
У гэтай справаздачы я не выпадкова спыняюся на цёплых азёрах, так як у гэтым самым месцы я сустрэў свой чарговы дзень нараджэння і па волі выпадку пазбавіўся свайго пратэрмінаванага пашпарта і іншых дакументаў, што выдавала мне некалі Беларуская дзяржава. Так склалася што нейкі умелы «делюган» пракраўся ноччу ў наш лагер і увалок з пад хованкі мой заплечнік. Дзяжурства ў лагеры як такога мы не ўсталёўвалі, што вядома гледзячы на гэты прыклад нам і адгукнулася. Нягледзячы на тое што ўсю ноч я правёў ля вогнішча на вуліцы і раз-пораз прачынаўся калі полымя патухала каб падкінуць дроўцаў, ўставаў раз-пораз і хадзіў па лагеры. Гэта ўсё роўна не спыніла ўмельца адпрацоўваць турыстычныя лагера і палаткі. Гэты жыццёвы ўрок пайшоў на карысць. Цяпер вось кіруюся такімі правіламі: па-першае, баўл з каштоўнымі рэчамі заўсёды кладу пад галаву. Па-другое ніколі не варта адмяняць дзяжурства і пільнасць ў лагеры.
Даволі містычна ўсё выйшла з гэтымі дакументамі калі дадаць да ўсяго гэтага той факт, што праз год, быць можа і менш на Радзіме мае бацькі будучы заціснутымі новаўведзеннымi дзяржавай законамі былі вымушаны дамагацца праз суд прысваення мне статусу памерлага. Атрымліваецца нібы як у тым рамане Оурэлла 1984, мяне ўсе гэтыя падзеі растварылі (анулявалі) як грамадзяніна дзяржавы. У сувязі з гэтымі ўсімі падзеямі ў мяне іншы раз складаюцца такія вось радкі:
….Коль пошёл ты против власти так изволь вернуть да́кумент, что дарует тебе право быть почётным гражданином, наделённым рабской силой…..
Далей можаце працягнуць самі і не памыліцеся пра што гэта я. Страта дакументаў зусім мяне не засмуціла. Наадварот, усё гэта прыўнесла ў маё нелегальнае жыццё пэўны каларыт. Напэўна, так і павінна было скласцца. У некаторых сітуацыях я нават быў ўдзячны той нагоды, што ў мяне на руках не засталося аніякіх дакументаў сведчых пра маю асобу. Як гаворыцца ад лішняга «палева» лепш пазбаўляцца адразу, як толькі яно табе стала не прыдатна. Пазбавіўшыся заплечніка, я заязджаў на Буратцкую зямлю з невялікай дарожнай торбай ды з рэчамі і прадметамі што ў мяне засталіся пасля няўдалага начлегу. У маім наборы вандроўца засталіся толькі сякера, нож, плашч, ліхтар ды тая вопратка якая была на мне. Па сутнасці, той мінімум, які так неабходны для выжывання на дзікай прыродзе ўсё астатняе гэта ўсяго толькі дывайсы і іншыя «ништяки» ў выглядзе Мp3плеера і фотааппарта. Пазбавіўся я і ўсіх сваіх грошай, што былі ў мяне.
Ацалелае маёмасць таварышаў пасля адпрацоўкі нашага лагера невядомым дазваляла ім аказаць мне фінансавую падтрымку. Таксама пад гэтай тэмай мне ўручылі і турыстычны дыванок, не зусім для таго каб я перастаў спаць па-спартанску а колькі для таго каб хоць крышачку адпавядаць знешняму выгляду вандроўцы а не згубіўшагася валацугі.
Пасля таварышы мне падарылі яшчэ і спальнік, які прыкупілі ў адным з гарадоў. Дарэчы бліжэй да восені ён сапраўды мяне выратоўваў. Так як іншы раз даводзілася начаваць у месцах больш падобных на стэп і ў такіх умовах абсталяваць начлег было куды складаней, чым у густым тайговым лесе. За адсутнасцю высокіх дрэў я проста ўкладваў спальнік на зямлю і залазіў па шыю ў яго, не абцяжарваючы сябе устаноўкай тэнта. У такім становішчы паспаць было магчыма да ранішняй расы якая асядала на спальнік ў выглядзе халоднага кандэнсату. У наступстве я ўсё часцей стаў выкарыстоўваць для сну — дзень, а ноччу перамяшчаўся ці проста сядзеў ля вогнішча.
У сталіцы Буратыі Улан-Удэ куды мы дабраліся як звычайна аўтаспынам я наведаў мясцовы рынак і набыў сабе маленькі заплечнік і трохі адзення. Па большай частцы гэта тычылася ніжняй бялізны, маек і шкарпэтак якія зышлі ад мяне разам з заплечнікам на стаянцы. Як ніяк гардэроб варта было папоўніць, так як наперадзе мяне чакалі яшчэ каля паўтары месяцаў паходаў і паездак аўтаспынам ўздоўж Байкала і па Сібіры.
Пачынаючы з Буртыі склад нашай групы, паступова стаў радзець, камусцi з таварышаў трэба было хутчэй вярнуцца ў Цэнтральную Расію па сваіх надзённых справах а каму-та хацелася затрымацца на адным месцы і даўжэй. Мне ў сваю чаргу трэба было выехаць з Усць-Баргузіна, крайняй кропкі, якой дасягнула наша група, на сустрэчу з яшчэ адным удзельнікам нашага падарожжа, які выязджаў пазней нас. З гэтым таварышам працягнулася маё далейшае знаходжанне на Байкале і было здзейснена некалі адкладзенае з-за ўмоў надвор’я узыходжанне на пік Чэрскага.
Каб сустрэцца з таварышам мне зноў трэба было пераадолець немалую адлегласць. Варта ўлічыць што пасля Улан-Удэ дарога да Байкала і тое месца дзе я знаходзіўся мякка кажучы было цяжкапраходным, гэта было тое самае сэрца дзікай Байкальскай прыроды. Хацелася прабрацца яшчэ далей да Баргузінскага запаведнiка на поўнач, але трэба было рухацца ў адваротны бок на месца сустрэчы ў Іркуцкую вобласць. Дарэчы ў сталіцы Буратыі я пабываў яшчэ не раз пакуль не пакінуў межы самога Іркуцка, нават пабываў у горадзе ў прыватным доме сваіх новых знаёмых. Увогуле многія мясцовыя жыхары часцяком запрашалі да сябе ў госці, дэманструючы тым самым тую самую Сібірскую гасціннасць на якую я паказваў вышэй. Так дарэчы адна жанчына з якой мы разгаварыліся ў маршрутцы запрасіла нас на старую яшчэ пабудаваную ў савецкі час загарадную базу для геолагаў. На жаль лёс гэтай базы са слоў жанчыны хутка павінны будзе вырашыцца не ў лепшы бок. Базу па рашэнні ўлад плануюць знесці. Гэтая пажылая жанчына ў свае маладыя гады была адной з удзельніц геалагічных і турыстычных супольнасцяў Сібіры. Яе памяць грэлi цёплыя ўспаміны пра тыя часы, калі яна ў складзе турысцкіх груп хадзіла ў паходы па ўсім гэтым слаўным месцам. У двухпавярховым драўляным доме захоўваліся раздрукоўкі з газет і іншыя кнігі, дакументы тых часоў, калі сюды з’язджаліся геолагі і вандроўцы з розных куткоў краіны. Усё гэта папяровая спадчына і ўся памяць якая лунала ў сценах гэтага дома для жанчыны былі па-сапраўднаму каштоўнымi.
Шлях да месца сустрэчы з таварышам склаў каля трох дзён. За гэтыя дні пакуль дабіраўся, змяніў парадка пяці спадарожнікаў. Сярод якіх хачу вылучыць вясёлую i п’яную групу рыбакоў, з якой я праехаўся ды iх лясной стаянкі ля берага возера. Рыбакі на турэмных наколках прынялі мяне па-братэрску. Напаілі гарбатай i пачаставалі свежэпрыготаўленным па старажытніх рэцэптах омулем на ражнах.
Дарэчы менавіта ў падарожжах па Сібіры я спыніў практыку вегетарыянства. Дадзенай дыеты я прытрымліваўся парадка чатырох гадоў але па ходзе падарожжа ў часы цяжкіх пераходаў я адмовіўся ад вегетарыянства.
Мужыкі папрасілі мяне перадаць прывітанне ад іх ўсяму цэнтру Расіі і далей на Захад. Сярод гэтых рыбакоў былі і простыя вандроўцы, якія ўжо даўно пакінулі родныя хаты, прайшлі турмы і лагера, апынуўшыся тут каля слаўнага возера. У кожнага з іх быў свой лёс. Затрымлівацца на паляне не стаў, хоць абстаноўка спрыяла да таго каб пажыць некаторы час і тут. Далей мяне падвозіў адзін рэлігійны чалавеча які супастаўляў паміж сабой дзве веры ўласную праваслаўную і будызм Бурат. Агітаваў мяне прыехаць у яго за таварышамi праваслаўны лагер і пажыць там з імі для вывучэння іх веравызнання. У сваю чаргу падзякаваўшы яго за дапамогу я яму адказаў што ня шукаю дарогу да бога, падобнымі спосабамі а шукаю шлях да свабоды і прасвятлення ў рэальным часе без адтэрміноўкі адказу за грахі і здзелак з сумленнем. Вядома, у нейкіх момантах, калі гаворка ішла аб несправядлівасці нашага свету мой спадарожнік быў правы, але гэта толькі палова справы на шляху да вызвалення, калі ты толькі бачыш і ўсведамляеш што ўсё не так як павінна быць у цывілізаваным грамадстве. Аднак складана прыняць тое што яго таварышы і ён сам спрабуюць сысці ў іх ўласную незразумелае для мяне веру. Мары пра рай у нейкім там іншым (замагільным) свеце не даюць нам права зачыняць вочы і хавацца ад чэрні свецкага жыцця. Па мне так падобныя спосабы адрачэння ад чалавечага інтэрната ня засцерагуць нікога ад адплаты і гневу падманутых і зняважаных людзей. Бо ні бог і ні цар, запытае з нас а само грамадства рассудзіць наша чалавецтва як толькі гэта грамадства перасягне само сябе, спазнае, прыме і пяройдзе ў выніку гэтага да больш маральным формах жыццядзейнасці чым гэта ёсць цяпер. А таптацца ў вязкiм брудзе сацыяльнага балота гэта паражэнне і кара для усіх членаў грамадства, хто ўваходзіць у свецкае жыццё. Коратка кажучы сацыяльнае адплата і адпушчэнне грахоў (злачынстваў) чалавечых адбудзецца не пасля смерці як думаюць рэлігійныя людзі а ў момант сацыяльнай рэвалюцыі і тады калі рэвалюцыя увойдзе ў поўную сваю сілу. Кажучы пра рэвалюцыю варта абмовіцца на той конт што я маю на ўвазе не рэфармаванне сістэмы прыгнёту і эксплуатацыі чалавека чалавекам, а поўнае разбурэнне той палітычнай сістэмы якая будуецца на падобных прынцыпах, я прыхільнік той рэвалюцыі якая разбурыць гэтую сістэму і наўзамен ёй выбудуе новыя ўзаемаадносіны паміж людзьмі, краінамі, гарадамі і вёскамі згодна з канцэпцый і тэорый анархізму. Мой рэлігійны спадарожнік пакінуў мяне на дарозе і схаваўся за паваротам і накіраваўся туды, дзе яго чакалі субраты па веравызнанню. Мне ў сваю чаргу трэба было накіроўвацца на сустрэчу са сваім паплечнікам.
Яшчэ дзень я прачакаў таварыша начуючы на ўскраіне адной вёскі. Размясціўся далёка ад населенага пункта ў нейкіх зарасніках ля берага Байкала каб пераначаваць незаўважаным. На наступны дзень у другой яго палове я сустрэўся з таварышам. Нам з ім неабходна было знаходзіцца яшчэ каля месяца ў вольным падарожжы па Сібірскай зямлі. Мой таварыш не асоба выступаючы за аўтаспын, прапанаваў зрабіць марш-кідок ўздоўж Байкала. Хадзілі мы з ім памногу, забрыдаўшы ў глухія месцы сустракалі на дарозе розных валацуг натыкаліся на лагера рыбакоў з якімі пілі гарбату і размаўлялі на розныя тэмы. Прайшліся з дзясятак кіламетраў па балоцістай мясцовасці.
Так напрыклад жадаючы скараціць шлях з лесу да трасы мы зайшлі прама ў балота. Некалькі гадзін хады па выступаючых купінах расліннасці балота на нас натыкалiся пэўныя думкі. Было цікава наколькі рэальна тут пасярод балота выжываць. Пад час прывала мы зрабілі інсцэніроўку жылой стаянкі. Вакол быў нізкарослы бярэзнік і іншыя пароды дрэў. Практычна ўсе дрэвы былі трухлявыя і гнілыя. Купіны пад нагамі парослыя мохам служылі апорай на якую можна было пераносіць цяжар свайго цела і па якіх мы ўласна і перасоўваліся. Тым не менш, калі доўга затрымлівацца на такіх купінах то вада ўсё ж прасочваецца скрозь мох і траву. Было таксама досыць шмат кустоў журавін і іншых балоцiстых раслін. Знайшоўшы больш менш шырокую і цвёрдую купіну мы прыкінулі, што вось тут рэальна можна пераначаваць. Для спальнага месца, мабыць лепш за ўсё тут сыдуць бярвенні больш маладых яшчэ не згнілых дрэў, з якіх можна збудаваць ляжак. Але хутчэй за ўсё давялося б спаць седзячы на каранях, каб не сысці пад ваду разам з лежаком з бярвення.
Наогул мы з таварышам прадумвалі розныя варыянты і разумеючы што навыкаў і ведаў адносна балоцістай мясцовасці ў нас недастаткова. Пасля некалькіх гадзін адпачынку і спробах ўспомніць тэарэтычныя парады па выжыванні ў такіх месцах мы працягнулі выбірацца. Ступіўшы на цвёрдую асфальтаваную паверхню, мы папляліся пешшу далей па трасе.
Наш марш-кідок атрымаўся вельмі займальным і канструктыўным. Гэта быў і стокіламетровы пешы праход па КругаБайкальскайЖалезнайДарозе.
Днёўки і начоўкi ў берага Байкала былі разбаўлены паездкай на гарачыя радонавыя крыніцы ў кампаніі нашых новых знаёмых. У чарговы раз нас прыемна здзіўлялі праявы гасціннасці з боку сібіракоў, можна да прыкладу вылучыць жанчын-буратак якія прынеслі нам у лагер розныя стравы і харчовыя запасы. Хатняе малако, свежыя сырнікі і шмат чаго яшчэ даравалі нам гэтыя добрыя гаспадыні. Акрамя гэтых жанчын на ўсім нашым шляху сустракаліся яшчэ шмат розных і спагадлівых людзей.
У адным з месцаў ля возера мы затрымаліся на пяць дзён, размясціўшыся побач з лагерам групы сямейных з Улан-Удэ і Якутыі. Нашыя працяглыя начныя дыскусіі з імі ля вогнішча перарасталі ад бытавых тэм да больш глабальных, палітычных. Пасля мы разам з нашымі суседзямі выехалі ў сталіцу Буратыі да іх у госці. Пабадзяліся па горадзе, дзе на плошчы саветаў падзівіліся на напэўна самую вялікую ў свеце галаву Леніна.
Таксама прысутнасць правадыра бальшавiкоў я заўважыў і на рэкламных стэндах. Справа ішла да парламенцкіх выбараў. З-за чаго па горадзе сустракаліся падобныя налепкі з палітычным падтэкстам, таксама можна было сустрэць і маладых агітатараў ад розных партый.
З аднымі з такіх агітатараў мы з таварышам задумалі дыскусію, гэта былі аля камуністы новай фракцыі адной з вядомых праўладных партый Расіі. Да нашай размовы далучыліся яшчэ двое бурацкіх сепаратыста якія выступаюць супраць пуцінскага рэжыму. Пагаварылі з імі за Анархізм і замовілi слова за нашых палітвязняў. Такім вось чынам па Сібіры і пайшла пагалоска за нашу анархічную ідэю.
Яшчэ ў горадзе бачылi такi вось надпiс:
З Улан-Удэ дзе мы прабылі таксама парадкам чатырох дзён мы нарэшце накіраваліся да горнага хрыбта Хамар-Дабан каб паўтарыць узыходжанне на пік Чэрскага. У гэты раз зноў ішоў дождж, лес быў сыры. Мы пачалі сваё ўзыходжанне і за дзень з невялікім дабраліся да кантрольнай кропкі маршруту да метэастанцыі і пачалі пошукі для пастаноўкі нашага лагера. Прынялі рашэнне сысці далей ад навалы астатніх турыстаў і спусціліся да вадаспадаў ля якіх перш чым ўзлезці на сам пік пажылі каля трох дзён. Збіраючы грыбы і рыхтуючы з іх вячэру. Час набліжала восень. Вада ў горнай рацэ была ледзяной. Нягледзячы на гэта мы кожную раніцу пачыналі з абмывання ў рацэ. Выбіраліся з пойма ракі іншым маршрутам паказаным адным з турыстаў якi сустрэўся нам на Хамар-Дабане. Дарэчы варта адзначыць тое што турызм сярод мясцовага насельніцтва тут вельмі развіты, у гарах мы сустрэлі людзей розных узроставых катэгорый ад старых да маладых. Хтосцi блукае тут у адзіночку а хтосцi цэлымі групамі выбіраецца сюды на працягу цэлага года.
Пакідаючы вадаспады нам трэба было вярнуцца да метэастанцыі, але так хутка як мы планавалі да яе дабрацца нам не ўдалося. Ішоў дождж, з-за чаго было вельмі складана перасоўвацца так як неба было ўсё зацягнута дажджавымі хмарамі а тут у гарах і на вышыні воблака вельмі нізка апускаюцца над кронамі дрэў, з-за чаго ўсе нашы арыенціры па якіх мы чыталі дарогу проста растварыліся у туманнай смузе. Компаса ў нас не было, сцежка куды-та таксама дзелася. Стала ясна, што мы злёгку заблукалi. Паддавацца паніцы ніхто з нас дваіх не стаў. Мы трымалі ў галаве тую дарогу, па якой мы сюды прыйшлі і на выпадак калі нам не ўдасца выбрацца то можна будзе павярнуць назад. Праўда калі б мы працягнулі кружыцца, то і дарогу дамоў можна было лёгка страціць з-пад увагі. У такіх сітуацыях вельмі важна запамінаць арыенціры якія былі ў вас на шляху каб у выпадку чаго можна было б па іх прачытаць сцежку да таго месца з якога вы пачалі. Але пры дрэнных умовах надвор’я адных арыенціраў будзе недастаткова. Я нават не магу ўспомніць як нам удалося ўсё ж зарыентавацца але шляхам доўгіх разглядаў і разумовага праходу ўсяго нашага адрэзка нам здалося што метэастанцыя дзе-та прама над намі, і каб не блукаць вакол і выбрацца да цямна з гушчару халоднага і мокрага лесу нам трэба было карабкацца прама ўверх. Гэта было вельмі складанай задачай улічваючы, што на нас быў мокры абутак і цяжкія заплечнікі на плячах да ўсяго гэтага схіл па якiм трэба было ўздымацца быў вельмі круты. Знайшоўшы рэчышча горнай ракі ў якой адсутнічаў паток вады, мы пачалі падымацца ўверх па размытай гліністай паверхні. З кожнай хвілінай зямлю і гліну пад нагамі размывала дажджом, здавалася што вось-вось зверху хлыне вада і саб’е нас ўніз. Пачынала цямнець. Чым вышэй мы падымаліся, тым круцей станавіўся ўздым, у такой сітуацыі не перашкодзіла б мець якi-небудзь альпінісцкі рыштунак. Чапляцца за камяні і валуны было вельмі небяспечна, так як не кожны камень утрымліваў нашую з таварышам вагу. Прыходзілася проста ўчапляцца пальцамі ў гліну і падцягваць за сабой ногі. Мы ўсё ж узлезлі наверх, выбраўшыся з рэчышча на паляну турбазы якая прылягала да метэастанцыі. Мы не памыліліся ў сваіх разліках.
Ўпісаўшыся ў домік на метэастанцыі, мы прасушылі на печы свае рэчы і рыхтаваліся завяршыць сваё знаходжанне на хрыбце уздымам на пік Чэрскага. У доме метэаролагаў мы пажылі каля трох дзён, дачакаліся пакуль дождж злёгку саслабне і ў групе з яшчэ аднымі турыстамі здзейснілі такі гэты доўгачаканы ўздым на пік. І зноў новыя ўражанні, найпрыгажэйшыя віды якія зачароўваюць дух. Прабіраючыся па пярэсмыку нас раз-пораз расхіствала гуляючымi сярод гор вятрамі, у такiх выпадках прыціскаешся да скальных выступаў і ў такім становішчы заміраючы на паўзу пачынаеш гаварыць са сваёй падсвядомасцю. Адзначаю тое, што гэта проста не перадаць аніякімі словамі. Прайшоўшы пярэсмык і дабраўшыся да піка адчуваеш нейкую эйфарыю.
Вось ён адзін з тых многіх свабодных дзікіх краёў Зямлі, да якога я змог дабрацца. У такім месцы міжволі думаеш, пра тое, што ўсё толькі пачынаецца. І здаецца не было ніякiх перашкод (датычыцца рэпрэсiй) на нашым шляху, ўсё наадварот ідэя і дух у нашых сэрцах мацнее з кожным новым днём таварышы !!! Усе перашкоды і заслоны ўнутры нас або выстаўленыя супраць нас, рана ці позна бурацца, я сабе гэта даказаў, дзякуй Сібір і дзякуй усім таварышам ды добрым людзям што дапамаглі мне здзейсніць гэтыя вольныя падарожжа ў гэты складаны для ўсіх нас час !!!
P.S. Я па-ранейшаму працягваю пошукі адказаў на некаторыя пытанні, што ўзнікаюць у ходзе нашага існавання на гэтай Зямлі. Пасля ўсіх гэтых падзей мною здзейснены яшчэ шэраг вылазак на дзікую прыроду аповяд пра якія мабыць пойдзе калі-небудзь потым. Лёгкіх дарог і шчасця ўсім вечным вандроўцам і адважным людзям.
Дзмiтрый Дубоўскі з эміграцыі, зіма 2014г.